Alankar In Marathi

alankar in marathi 

आणखी वाचा :-वचन  मराठी व्याकरण

 -:अलंकार:-

अलंकार म्हणजे दागिना ज्यामुळे शरीराची शोभा वाढत सौदर्यात भर पडते माणसाची जी गोष्टी असते तीच भाषेची असते .

भाषा परिणाम कारक व प्रभावी होण्यासाठी तसेच चांगली व आकर्षक वाटण्यासाठी आपण अलंकारिक

भाषा वापरतो

ज्यामुळे भाषेला सौदर्य प्राप्त होतो भाषा प्रभावी त्या गुणधर्म युक्त शब्दांना भाषेचे अलंकार असे म्हणतात.

भाषेच्या अलंकारचे दोन प्रकार पडतात

1} शब्द अलंकार

2} अर्था  अलंकार

1. Q. भाषेचे अलंकार किती?

A} एक  B} दोन  C} तीन  D} चार

1] शब्द अलंकार:-

शब्दाच्या माध्यमातून साम्य किवा विरोध दाखावून तर कधी नाद निर्माण करून जे शब्द भाषेत सौदर्य निर्माण करतात

त्यास शब्द अलंकार असे म्हणतात.alankar in marathi 

शब्द अलांकाराचे तीन प्रकार पडतात

1. अनुप्रास अलंकार
2. यमक अलंकार
3. श्लेश अलंकार

1.अनुप्रास अलंकार :-

कवितेच्या चरणात एकाचा अक्षराची पुर्नावृत्ती करून नद्युकत सौदर्य निर्माण होते .त्यास अनुप्रास अलंकार असे म्हणतात.

गडद निळे गडद निळे जलद भरुनी आले शीत तनु चपल अनिलगण निघाले

A} क              B} ड

C} द               D} नि / ल

रजत नील ताम्र नील स्थिर पल पल सलील

A} अनुप्रास अलंकार     B}

वरील उदाहरणात ल अक्षराची पुनरावृत्ती अनुप्रास अलंकार

पेटविले पाषाण पठारावती शिवबाबी गळ्यामध्ये गरीबाच्या गाजे संताची वाणी

पदाच्या शेवटी वरील उदाहरण नी अक्षराची पुर्नावृत्ती म्हणून अनुप्रास अलंकार.

2} यमक अलंकार :-

                                  कवितेच्या चरणा शेवटी मध्ये ठराविक ठीकणी एक किवा अनेक अक्षरे वेगळ्या अर्थाने आल्यास त्यास यमक अलंकार असे म्हणतात.

उदा . सुसंगती सदा घडो

सुजन वाक्य कानी पडो

कलंक मर्ताचा सडो

विषय सर्वया नावडो

वरील उदा डो अक्षराची पुनरावृत्ती झालेली दिसते

. यमक  अलंकार

जाणावा तो ज्ञानी

पूर्ण समाधानी

नि:सदेट मनी

सर्वकाळ

वरील उदा पहिला तीन चरणा शेवटी ‘नी’ अक्षराची पुर्नावृत्ती वेगळ्या अथार्ने दिसत

. यमक अलंकार म्हणतात

• हिरवे हिरवे गार गालिचे

हरित तरुणाच्या मकमलीचे

वरील उदा ‘चे’ अक्षराची पुनरावृत्ती

. यमक अलंकार

• राज्य गादीवरी काढी तुझ्या आठवणी

फळा आली माया मायेची पाठवणी

वरील उदा ‘नि’ अक्षराची पुर्नावृती चरणाच्या शेवटी वेगळ्या अर्थाने दिसते

.यमक अलंकार.

3} श्लेश अलंकार:-

                          एकाच शब्द दोन अर्थाने वापरल्यामुळे जे शब्द चमकृती साधले त्यास श्लेश अलंकार असे म्हणतात .

    मित्र =  सखा – सूर्य      सुमने = पुष्प

    जीवन = आयुष – पाणी    सुमने = चांगले मन

    नवरी = वाढू – बायको      नवरी =नवरा म्हणून स्वीकारणे

    नलगे = नलराजा

 नलगे = नाही लागत

उदा.

1. मित्राच्या उद्याने सर्वाना आनंद होतो
2. अरे मेघ तू सर्वाना जीवन देतोस
3. कुस्करु नका हि सुमने

जरी वास नसे तिळयास

तरी तुम्हास अर्पिली सुमने

4. श्रीकृष्ण नवरा मी नवरी

शिशुपाल नवरा मी नवरी

5. ते शितलोपचारी जागी झाली हळूच मग बोले

औषध नलगे मजला परी सुनी माता बरे म्हणुनी डोले